Gospodarka rynkowa to jeden z dwóch występujących modeli gospodarki. Jej przeciwieństwem jest gospodarka zarządzana centralnie, czyli taka, która jest planowana i kontrolowana przez organy państwa, w którym to panuje ustrój komunistyczny. Rzadko jednak w którym państwie występuje całkowicie wyłącznie jeden model gospodarki w czystej postaci i obie te gospodarki wzajemnie są ze sobą mieszane. Jakie jednak są podstawowe założenia i zalety gospodarki rynkowej, nazywanej również wolnym rynkiem?
Jak działa gospodarka rynkowa?
Rodzaj gospodarki, który opiera się na dominacji własności prywatnej, swobodnych decyzjach z zakresu produkcji, transakcji to właśnie gospodarka rynkowa. W wolnym rynku zachodzą samoistne mechanizmy rynkowe, dążącego do osiągnięcia tzw. równowagi rynkowej, czyli dostosowania się popytu i podaży poprzez ustalenie ceny rynkowej. W tym modelu przedsiębiorstwa prowadzące działalność kierują się własnym interesem, postępując racjonalnie w kwestii gospodarowania i zarządzania. Model gospodarki rynkowej oparty jest przede wszystkim na wolności obywateli i umożliwienia im dokonywanie świadomych, własnych decyzji. Nie ma tu zatem mowy o ingerencjach organów państwowych w obszar produkcji, regulowanie cen produktów, regulowanie wysokości wynagrodzenia zatrudnianych pracowników itd. Wolny rynek zaobserwować można w wielu państwach i regionach o wysokiej stopie życia, gdzie panuje ustrój kapitalistyczny m.in. w Singapurze, Hongkongu, Monako. W wielu innych państwach stosowane jest połączenie obu modeli gospodarczych, zachowując np. gospodarkę rynkową jako przewodnią, lecz z zachowaniem częściowej ingerencji państwa w rynek tak jak np. w Polsce.
Zalety wolnego rynku
Na korzyść tego modelu gospodarczego działa wiele argumentów. Jakie są więc najważniejsze zalety gospodarki rynkowej? Pierwszą podstawową zaletą jest to, że gospodarka rynkowa działa zgodnie z doktryną laseferyzmu, która głosi, że państwo nie powinno ingerować w wolność obywateli i ograniczać ich swobody poprzez regulacje. Dzięki danej wolności i braku kontroli ze strony państwa obywatele mogą prowadzić swoją działalność swobodnie, dążąc do jej jak największego rozwoju i osiągnięcia zysku. Rozwijając wedle swojego uznania firmę, ich właściciele nie muszą się obawiać o spełnienie warunków regulacji i przepisów, co wpływa korzystnie na ekspansję i innowacyjność tej firmy. Przedsiębiorca może również w łatwy sposób przebranżowić firmę lub zmienić jej profil, nie czekając na decyzję instytucji i organów państwowych. Model gospodarki rynkowej pozytywnie wpływa również na rynek pracy i pracownika. Jako że nie ma z góry określonej stawki i wynagrodzenia, jakie ma być wypłacone osobie na określonym stanowisku, to kandydat może negocjować indywidualne warunki umowy ze swoim przyszłym pracodawcą. Ceny nie są odgórnie i sztucznie ustalane przez państwo, więc przedsiębiorcy muszą samodzielnie ustalać ceny, w dostosowaniu do popytu i podaży. Jeśli popyt na produkt okaże się niski, przedsiębiorca musi odpowiednio wyregulować cenę, zachęcając tym samym konsumentów do zakupu.
